Monday, May 13, 2019

Radziecka NOS 6N2P-ER zamiast ECC83/12AX7 przy grzaniu 6.3V? Tube rolling ECC83

Ze względu na szalone ceny zachodnich lamp NOS, poszukuję ciągle tańszych zamienników.

Lampy NOS ECC83 należą do najdroższych małych lamp novalowych, bo jest to ulubiona podwójna trioda stosowana we wzmacniaczach gitarowych i gramofonowych/phono ze względu na duże wzmocnienie 100x, ale także jako lampa sterująca lamp mocy wzmacniaczy lampowych audio.

Podobna do niej jest 5751, która zazwyczaj może być wymiennie stosowana z ECC83 ale ma nieco niższe wzmocnienie 70x.

Mamy wiele lamp z bieżącej produkcji w mniej (PSVANE) lub bardziej (reszta) rozsądnych cenach.

Przykłady:
12AX7 EH, 12AX7 EHG, ECC803S JJ, ECC803S JJ GOLD, ECC83MG JJ, ECC83MG JJ GOLD, ECC83S JJ, ECC83S JJ GOLD, SVETLANA 12AX7, 12AX7 SOVTEC wersje: LPS, WA, WB, WC, 12AX7 TUNG-SOL (Rosyjska), 12AX7 TUNG-SOL GOLD, 12AX7A Shuguang, 12AX7B Shuguang, 12AX7M Shuguang, 12AX7 Full Music (GOLD), 12AX7TII PSVANE (GOLD), ECC83 Gold Lion, 5751 JJ (GOLD), 5751 SOVTEC, 5751 TUNG-SOL (GOLD) i wiele innych.

Wszystkie te lampy to produkcja Rosyjska, Chińska i Słowacka. Jedyna sensowna pozostałość po komuniźmie:-)

Mamy także radzieckie NOS 6N2P produkowane ok. połowy lat 50-tych do początku lat 90-tych 20-go wieku.

To nie jest dokładny odpowiednik ECC83, bo pracuje tylko na napięciu grzania 6.3V, a nie także na 12.6V jak zachodnie odpowiedniki i ma inny rozkład pinów w postawce novalowej.

Jeżeli więc mamy grzanie w urządzeniu 6.3V a nie 12.6V i kupimy odpowiedni adapter zamieniający układ styków, mamy dostęp do kilku rodzajow 6N2P w cenie około 4-6 USD za sztukę!

Z radzieckich lamp różnego typu, ja najbardziej lubię wersję "ER/EP"

To wojskowa wersja, o najbardziej solidnym wykonaniu i najdłuższej żywotności, dochodzącej do 10000 godzin.

Widzimy tutaj bardzo mocną konstrukcję triple mica:







Adapter ceramiczny niezłej jakości z ecc83 na 6n2p kosztuje około 5 USD na e-bay:


Za 10USD mamy więc lampę odpowiadającą ECC83 w układach grzania 6.3V.

Oczywiście, za niewiele więcej, możemy kupić lampę współczesną (ceny zwykle mieszczą się w granicach 15-35USD za sztukę, poza PSVANE, która jest wersja LUKSUSOWĄ... z tej samej fabryki co inne chińskie lampy.

PSVANE ECC82 nie zachwyciła mnie brzmieniem, choć jest ono zupełnie przyzwoite, ale nie przy tej cenie. Ładne pudełko musi jednak kosztować:-)

Jak brzmi 6N2P-ER?

Postanowiłem porównać ją do holenderskiego Philips Miniwatt ECC83, Telefunken ECC83, Tungsram ECC83 i RCA 5751.

Lampa ECC83 pracuje jako driver EL84 w Audio Note OTO PHONO SE Signature.

Do porównania wybrałem lampę ECC82 w części przedwzmacniacza Audio Note, która jest najbardziej szczegółowa, żeby nie przeoczyć niczego, czyli Valvo/Siemens Silver Anode/Plate E82CC. Myslałem przez chwilę o najbardziej neutralnej brzmieniowo Telefunken ECC802S, ale ona jest nieco zbyt "gladka" do porównań mających pokazać często bardzo drobne różnice brzmienia.


Dobrałem dość różnorodną muzykę do odsłuchów:


Oto porównanie brzmienia odpowiedników ECC83/12AX7 w moim wzmacniaczu:


Jak widać 6N2P-ER nie zawiodła. To dość jasno brzmiąca lampa o doskonałej dynamice, ogromnej ilości niuansów, detalu i przezroczystości. W neutralnie brzmiących systemach będzie doskonałym wyborem w niczym nie ustępującym najlepszym ECC83/12AX7 i 5751.

Jak zwykle holenderskie lampy Philipsa czarują pięknym środkiem pasma i pełnym ciepłym dźwiękiem. Telefunken ma nieco więcej góry pasma akustycznego i bardzo piękny delikatny ton. Tungsram rozjaśni ciemne systemy a RCA da dynamikę i neutralny ton w całym paśmie akustycznym.

6N2P-ER nieco przypomina Tungsram bo ton jest dość jasny i  minimalnie twardy, ale nie idzie za daleko. To jest świeże i dynamiczne brzmienie. Nigdy nie nudne i bezbarwne. Tungsramowi brakuje trochę pełnego basu jako przeciwwagi dla bardzo obecnych wysokich tonów. Basu nie brakuje, ale jest on żywy i lekki, więc czuć, że ta lampa preferuje górę pasma akustycznego.

Na pewno 6N2P wymaga wielu godzin pracy zanim zacznie śpiewać swoim głosem. Na pewno nie ma tak zrelaksowanego i bogatego brzmienia jak Philips czy Telefunken. Za 10 USD z adapterem jest jednak fantastyczną alternatywą, której nie można pominąć.

Tuesday, May 7, 2019

Wzmacniacz na lampie GM70 - update 2019


Ten wpis jest kontynuacją sagi ropozpoczętej kilkanaście lat temu:

https://diytriode.blogspot.com/2018/01/11012018-przebudowa-wzmacniacza-gm70.html
https://diytriode.blogspot.com/2014/03/wzmacniacz-gm70-po-10-latach-zmiany.html

Tym razem chodziło głównie o poprawienie brzmienia niskich częstotliwości.


Jak widać na schemacie, lampy sterujące i wejściowe są obciążone indukcyjnie dławikami Lundahla LL1667.
Poprzednio zastosowałem dławik LL1667/10mA w ustawieniu równoległym uzwojeń, czyli otrzymałem 100H/20mA nominalnie, dla lampy AVVT AV20B i LL1667/25mA, gdzie miałem 168H/25mA obciążające lampę VT25.
To były prawidłowe wartości dające spadki rzędu -1dB dla 15Hz.

Zrównoleglenie uzwojeń w LL1667/10mA pozwoliło podwoić maksymalny prąd DC przez dławik ale zmniejszyło czterokrotnie indukcyjność do 100H i zwiększyło pojemność uzwojeń, co pogarsza wysokie tony.

Postanowiłem więc usunąć dławik LL1667/10mA.

LL1667/25mA przesunąłem do AVVT AV20B zwiększając tym samym indukcyjność ze 100H do 168H i pozbywając się równoległych uzwojeń na rzecz dwóch połączonych szeregowo, a do lampy VT25 kupiłem dlawik LL1667/15mA o indukcyjności 270H zamiast 168H poprzednio.

Oczywiście przekraczam nieco nominalne prądy DC dlawika, ale ma on ogromny zapas na sygnał, który nominalnie jest na 390V AC RMS dla 30Hz. Nie potrzebuję tyle. Zwiększenie prądu VT25 do 21mA na dławiku nominalnie na 15mA, zmniejsza sygnał AC do około 130-140V RMS AC co i tak jest ze znacznym zapasem do wysterowania lampy GM70 (polaryzacja siatki -65V).

Szczególnie lampa VT25 lubi dużą indukcyjność. Wtedy ma ona świetny zwarty i mocny bas. Bez dużej indukcyjności może miec tendencje do zbyt lekkiego i cienkiego brzmienia. Wiem to bo mialem kiedyś dławik 100H dla niej i nie grało to dobrze. Brakowało basu.

Pierwsze wrażenia muzyczne są bardzo dobre. Dźwięk jest dobrze "dociążony". Z parametrów zmiana jest niewielka, bo ok 0.5dB poprawy dla 20Hz, ale to zdecydowanie czuć. Nie ma wrażenia ograniczenia góry pasma. Nawet jest bardziej dobitnie zaznaczona, co może wynikać z pewnego utwardzenia brzmienia, ale także z niższej pojemności uzwojeń dławika lampy AVVT AV20B.