Monday, February 5, 2018

5.02.2018 AVVT AV20B SL vs EML 20B - ile wart jest protoplasta EML20B?

Zawsze korciło mnie, żeby spróbować lampy AVVT AV20B.
http://www.elektronenroehren.de/avvt/datashts/av20b.htm

Miałem długo podobne lampy do AV20B o niższym wzmocnieniu AV8B. Były niezwykle trwałe. Wytrzymały w skonstruowanym przeze mnie wzmacniaczu Push-Pull dobre 10 lat, zanim z powodu ich zużycia i niedostępności nowych wzmacniacz został przebudowany na lampę elektronową 300B, których jest pod dostatkiem.
http://diytriode.blogspot.de/2014/02/historyczny-trzeci-wzmacniacz-lampa.html

Zarówno AV20B/EML20B jak i AV8 mogą pracować jako lampy sterujące/ drivery jak i wyjściowe.
AV8 ma niższe wzmocnienie (8x) i niższą rezystancję wewnętrzną, więc lepiej nadaje się niż AV20B/EML20B jako końcowa lampa mocy.

Emission Labs (EML) powstała na gruzach AVVT i kontynuuje linię nowatorskich lamp bezpośrednio żarzonych DHT.

Czy są lepsze niż stare AVVT?

Historia AVVT:
http://www.jacmusic.com/html/diversen/history-of-AVVT/history-of-2A3.html

Lista lamp elektronowych AVVT po kodach produkcji, także tych wadliwych:
http://www.elektronenroehren.de/Seriennummern-AVVT-website.pdf

AVVT osiąga wysokie ceny, są trudno dostępne i był okres, kiedy wiele z nich było wadliwe, choćby cała seria robiona dla Audio Note AV32B SL. Po kilkuset godzinach pracy pękał grzejnik/ katoda.

Udało mi się kupić nową parę AV20B SL.


Konstrukcja jest zupełnie inna niż EML20B.
http://www.emissionlabs.com/datasheets/EML20B.htm

Niklowa anoda jest jasna, więc ma dużo niższe maksymalne rozpraszanie ciepła (16W) niż EML20B (25W).



To co jest podobne to okrągłe mocowanie mica.


Z wyglądu, to zupełnie inne lampy, choć elektrycznie zbliżone do siebie.
Nawet EML ma problemy z zachowaniem powtarzalności produkcji i jak sam JAC (dystrybutor EML a wcześniej AVVT) wspomniał w korespondencji ze mną, fabryka EML chce robić jak największe lampy elektronowe a klienci jak najmniejsze, żeby się mieściły w obudowach, stąd kolejne serie lamp EML20B nieco różnią się wielkością, przy zachowaniu identycznej budowy wewnętrznej.

Ostatnia trioda z prawej to wersja V4 z centralnym wyprowadzeniem katody i podstawką oktalową.

AVVT ma aż 8 punktów podparcia wewnętrznej struktury o zewnętrzną bańkę szklaną:



Sa to 4 punkty podparcia z góry lampy i 4 z dołu lampy poza centralnym cokołem.
Emission Labs ma tylko dwa punkty podparcia z góry i centralny cokół.

Zapytany o to JAC wspomniał, że taka solidna konstrukcja AVVT miała je chronić w czasie transportu, jednak jak wiadomo przypadłością AVVT są drobne kawałki szkła, które często są w środku lampy. Nie wpływa to na jej pracę, lecz świadczy o delikatności.

EML nie ma tego problemu mimo pozornie delikatniejszej struktury wewnętrznej.

Muszę tutaj jednak wspomnieć o ogromnym mikrofonowaniu jakie przytrafiło się jednej parze EML20B, która mimo wieloletniej pracy ciągle nie chce utracić emisji, jednak mikrofonowanie może świadczyć o utracie sztywności konstrukcji, która pochłania drgania z zewnątrz i wzmacnia je w procesie mikrofonowania.
AVVT na razie nie ma tego problemu.

Jakie różnice elektryczne?

JAC wspomniał, że lampy o bardzo dużym jak na DHT wzmocnieniu 20x mają wyższe tolerancje w punkcie pracy, czyli jaki prąd płynie przez lampę przy danym napięciu anodowym i ujemnym napięciu na siatce lampy. Żeby podać typowe parametry danego modelu lampy, trzeba mieć ich bardzo wiele i wyciągnąć jakąś średnią z pomiarów.
To rozsądne podejście, jednak praktycznie wszystkie pary EML20B miały niemal IDENTYCZNE parametry, czyli przy ok 420V, -14V, 22mA. Osiągane wzmocnienie to ok 20x.

Okazuje się, że AV20B ma zupełnie inne napięcia na siatce przy takich samych innych parametrach i jest to ponad 10V różnicy!

Mamy dla AVVT: 420V, -24V, 35mA....
Bez zmiany rezystora katodowego i po zmianie lampy na AVVT miałem aż 35mA prądu i prawie nasyciłem dławik anodowy ale, że na nim mam tylko maksymalnie 10V RMS sygnału AC, dławik nadal pracował prawidłowo mimo, że nominalnie był na maksymalnie 20mA...ale przy aż 390V AC RMS.

Po zmianie rezystora katodowego z 680R przy EML20B i 22mA na rezystor katodowy 1k przy AV20B uzyskałem 26mA, -26V na siatce więc prąd w granicach przyzwoitości i dużym zapasie voltage swing AC na dławiku Lundahla LL1667.

To bardzo duża różnica w parametrach i kiedy obserwowałem różne dane w internecie, inne AV20B mają bardzo zbliżone parametry do mojej pary, nie ma więc mowy o wymianie lampy EML20B na AV20B bez modyfikacji układu wzmacniacza! To nie są identyczne lampy!
Dodatkowo, AVVT AV20B ma nieco NIŻSZE wzmocnienie, ok 17x vs. 20x EML20B.

Różnice w brzmieniu

Niestety proces wygrzewania musi trochę potrwać. Inne parametry pracy tych triod nie ułatwiają zadania, gdyż musiałem zmienić rezystor katodowy (na szczęście ten sam rodzaj RIKEN) a także kondensator katodowy, gdyż jeden miał 470uF/25V a dla AVVT mam 100uF/100V. Oba kondensatory to Audio Note KAISEI BI-POLAR. Nie mogłem użyć poprzedniego kondensatora 470uF/25V, gdyż napięcie w katodzie przekroczyło 25V.

Kiedy wszystko się porządnie wygrzeję napiszę coś o brzmieniu, choć, co może jest zaskoczeniem, nie słyszę jakiś wielkich różnic pomiędzy tymi triodami.
Napisze o tym za kilka tygodni, kiedy nabiorę pewności co do obserwacji i wrócę do EML20B.
C.D.N.

Podsumowanie

EML, mimo nieco delikatniejszej konstrukcji wizualnie, mniej punktów podparcia wewnętrznej konstrukcji, sprawiają jednak wrażenie lepiej dopracowanych triod. Jeżeli o nie dbasz, masz idealne napięcie grzania, opóźnione wysokie napięcie anodowe i nie za duży prąd, są bardzo trwałymi triodami DHT. Nie ma w nich odłamków szkła jak w AVVT. Są bez problemu dostępne, także w wersji MESH i niższej mocy admisyjnej.
Już przy pierwszym odsłuchu nie mam wrażenia, że gra gorzej lub lepiej niż AVVT, ale to jeszcze potwierdzę.
Zagrożeniem dla tych lamp są lampy NOS VT25/VT62, 10Y, 801A o wzmocnieniu 8x. Kosztują zwykle ok. 100USD/szt, czyli są ponad 2x tańsze niż EML czy AVVT. Wspomniane triody wymagają też jeszcze lepszego grzania DC niż EML i AVVT, pewnie z powodu katody z torowanego wolframu i wyższego napięcia grzania 7.5V vs 5V.
AVVT i EML są tutaj bardziej tolerancyjne na przydźwięk i mają nieco łagodniejszy dźwięk i niższą rezystancję wewnętrzną Rp.

Thursday, January 11, 2018

15.01.2018 - Przebudowa wzmacniacza GM70, KONIEC!

Przyszedł czas na drobne zmiany fizyczne we wzmacniaczu na lampie GM70.

Lampy drivera EML20B i 10y/VT25 były zbyt ściśnięte i przy pewnym mikrofonowaniu oddziaływały na siebie.

Przejście na dławiki anodowe Lundahla LL1667 nie wymuszało już mocowania ich na powierzchni wzmacniacza i można je schować pod spód, zwalniając miejsce na lampę drivera, czyli możliwe jest usunięcie obudowy na dławiki Lundahla:


Zacząłem poszukiwania sposobu jak przykryć wiele dziur powstałych w obudowie w miejscu dławika i osadzenia tam podstawki lampy.

Spędziłem sporo czasu w markecie budowlanym, chodząc pomiędzy półkami i szukając inspiracji i w końcu ją znalazłem!

KRATKI KOMINKOWE do wentylacji!
Maja ogrom zalet, bo dają świetną wentylację wnętrza wzmacniacza, dobra izolację od podłoża (mocowanie na silikonie) i sama kratka przenosi mniej drgań i jest bardzo sztywna. Do tego są dość tanie (ok. 25zł/szt).

Żadna niestety nie pasowała kolorem i wymiarami, ale już wiedziałem czego szukać i z pomocą przyszedł internet:


Miałem teraz dylemat, czy szlifierką kątową obciąć kołnierz wchodzący do obudowy wzmacniacza i po prostu przykryć różne otwory będące w tym miejscu, czy raczej wyciąć stosowny prostokątny otwór w obudowie gotowego i delikatnego wzmacniacza.

Po dłuższym namyśle zdecydowałem się kupić dobrą wyrzynarkę i odpowiednie brzeszczoty do metalu i wyciąć otwór we wzmacniaczu. Poszło bez problemów:


Następnym etapem było wycięcie otworu w siatce pod podstawkę lampy i do tego posłużył sprawdzony przyrząd do wycinania otworów pod kran do blaszanego zlewu, 35mm średnicy:


Kratka została zamocowana w przygotowanym prostokątnym otworze.

Dwa podłużne płaty blachy stalowej zostały odchylone na boki i przytrzymują kratkę w osi lampy a w osi powierzchni wzmacniacza działa przezroczysty silikon nałożony pod kratką na uprzednio odtłuszczonej acetonem powierzchni kratki i wzmacniacza:


Wycięty fragment 3mm blachy miedzianej pokazuje historię tego miejsca:


Na początku był to mały transformator międzystopniowy INTERSTAGE Tribute na rdzeniu amorficznym 1:1. 
Potem dławik anodowy 85H Tribute na rdzeniu ze stali krzemowej 0.05mm. 
Po nim transformator interstage Tribute 1:1 na rdzeniu FINEMET, 
aby w końcu ustąpić miejsca obudowie na dławiki LL1667 Lundahla.

12.01.2018

No i kolejny wieczór za mną.
Trzeba było sporo przearanżować w środku wzmacniacza.
Przy okazji przeniosłem podstawkę lampy EML20B ma wierzch, gdyż przez nieco za mały otwór w obudowie nie przechodziła podstawka lampy i cokół opierał się o obudowę wzmacniacza przenosząc za dużo drgań z obudowy na lampę.

Jak widać w środku niezłe spaghetti, ale wolę to niż piękne prowadzenie za długich kabli.
Dławiki zmieściły się w środku.


Całość wygląda tak:


Prawie idealne rozmieszczenie lamp:


Pozostało jeszcze podłączenie miernika prądu lampy...

15.01.2018

Zrobiłem drugi monoblock. Kilka dni roboty, ale jestem zadowolony!



Ciężko uwierzyć, że to już...ok 14 lat z tym wzmacniaczem!!!!!

Tak to wyglądało...w 2004 roku



a potem była nawet bardzo podobna koncepcyjnie wersja "ALL DHT" AV8-AV8-GM70



Wednesday, January 3, 2018

Czego słucham? Edycja 2017/2018. Tylko Digital/TIDAL

Po dwóch latach od ostatniego wpisu tego rodzaju:
http://diytriode.blogspot.de/2015/04/21042015-czego-sucham.html

...postanowiłem podać trochę nowych muzycznych inspiracji.

Tym razem jedynie cyfrowe, TIDAL'owe źródła.

Oto niektóre z nich:

JAROMIR NOHAVICA / KOMETA - THE BEST OF NOHAVICA
https://tidal.com/album/20472670

NICK CAVE & THE BAD SEEDS / LIVE FROM KCRW
https://tidal.com/album/23320885

STING / THE LAST SHIP (DELUXE)
https://tidal.com/album/22325026

AMANDINE BEYER / BACH
https://tidal.com/album/36750080

EMMA KIRKBY / BACH, J.S.: COFFEE CANTATA; PEASANT CANTATA
https://tidal.com/album/4335779

CHRIS THILE / BACH: SONATAS AND PARTITAS, VOL. 1
https://tidal.com/album/21473922

JAN JOHANSSON / JAZZ PÅ RYSKA
https://tidal.com/album/28012205

PATTI SMITH / TWELVE
https://tidal.com/album/12197846

STEPHANE WREMBEL / INTRODUCING STEPHANE WREMBEL
https://tidal.com/album/28587422

JEROEN VAN VEEN / PÄRT: FÜR ANNA MARIA, COMPLETE PIANO MUSIC
https://tidal.com/album/22781546

TEHO TEARDO / STILL SMILING
https://tidal.com/album/28898382

IGOR STRAVINSKY / IGOR STRAVINSKY - LE SACRE DU PRINTEMPS (100TH ANNIVERSARY COLLECTORS EDITION)
https://tidal.com/album/19842326

MARK HOLLIS / MARK HOLLIS
https://tidal.com/album/630508

MIENEKE VAN DER VELDEN / GLEN WILSON / D'ANGLEBERT, MARAIS, DOLLÉ & FORQUERAY: HOMMAGES
https://tidal.com/album/14646620



Wzmacniacz GM70 - ciekawy problem buczenia rozwiązany


Przeniosłem sprzęt do nowego mieszkania, trochę jemu i przyjemnościom różnym dedykowanego, i po jakimś czasie zaczęły się dziwne problemy.

Indukował się we wzmacniaczu sygnał i przydźwięk, który pojawiał się i znikał, głośny, męczący. Byłem przekonany, że pochodzi z wrażliwej na otoczenie lampy VT25/10y, która jest driverem GM70.

Dziesiątki zabiegów nie przynosiły rezultatu.

Przebudowywałem na chwilę także wzmacniacz, żeby probować zastąpić EML20B zdecydowanie tańszą lampą 3C24 i tutaj ten problem był ogromny, jeszcze większy niż poprzednio.

W desperacji postanowiłem nawet przelutować niektóre komponenty, bo sądziłem że następuje indukcyjne sprzężenie transformatorów, których mam bardzo dużo w układzie.

W końcu odkryłem, że drut którym uziemiam siatkę 10Y był prawie przerwany, więc brak uziemienia siatki lampy powodował działanie jej jak antena i zbieranie sygnałów z otoczenia. Na chwilę pomogło, ale problem wrócił.

Kolega mi sugerował, że to jednak może pochodzić z zasilania...i to był dobry trop.

Szczęśliwie miałem drugi komplet układów grzania TENTLABS FILAMENT SUPPLY pod lampy 3C24. Zmieniłem je na te od 3C24, ustawiłem właściwe napięcie grzania 7.5V DC i.....CISZA!

Napisałem do producenta - Guido Tenta, który sugerował, że problem jest spowodowany za niskim napięciem zasilającym AC na wejściu płytki. Zmierzyłem i dla 7.5V DC na wyjściu na lampę 10Y było 8.1V AC na wejściu, więc zgodnie z zaleceniami.

Nie brałem pod uwagę jednak, że w momencie pomiaru w sieci było 240V AC i często napięcie spada do 230V a może i niżej, więc i AC na wejściu płytki spada proporcjonalnie.

Z tabeli napięć na stronie TENTLABS:

http://www.tentlabs.com/Products/Tubeamp/Tubefilament/assets/Filament_supply_chart.pdf

...wynika, że 7.27V AC przy obciążeniu lampą 1.25A to minimum, więc możliwe, że z czasem w ramach wygrzania się układu jego pewnego zestarzenia, ta wartość nieco wzrosła, np do 7.5V AC i zbliżyła się do tego co mam na wejściu płytki, kiedy napięcie w sieci spada w okolice 230V.

Podniosłem więc dla 240V AC w gniazdku napięcie na płytce do 8.5V AC i .....problem zniknął.

W samej dokumentacji do układu jest nawet takie stwierdzenie, które przeoczyłem:

"FAQ:
Ripple in output voltage (hum out of speaker)
Q: I checked the output using an oscilloscope, and saw a ripple
A: It is very likely that the input voltage is too low, or the output load
exceeds the specification. Check output current and eventually adapt the
input voltage."


Co za ulga...